KNF i rejestr pośredników – kto musi być wpisany i jakie grożą konsekwencje?

Pośrednictwo kredytowe to działalność regulowana, wymagająca nie tylko wysokich kompetencji, ale także przestrzegania ścisłych obowiązków ustawowych. W Polsce obowiązują dwa podstawowe reżimy prawne dotyczące pośredników:

• Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz.U. 2023 poz. 2193),
• Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2022 poz. 246).

Obie wymagają wpisu do publicznego rejestru Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Działanie bez rejestracji jest poważnym naruszeniem – grozi nie tylko wysoka grzywna, ale i utrata prawa do wynagrodzenia za pośrednictwo.

Kto musi być wpisany do rejestru KNF?

Pośrednik kredytu hipotecznego to osoba fizyczna lub firma, która doradza klientom w zakresie kredytów hipotecznych lub pośredniczy w ich zawarciu. Może działać w dwóch modelach:

• jako niezależny pośrednik – współpracujący z wieloma kredytodawcami i mający prawo do świadczenia doradztwa,
• jako powiązany pośrednik – działający na rzecz jednego kredytodawcy, bez prawa do świadczenia doradztwa.

Pośrednik kredytu konsumenckiego obsługuje kredyty gotówkowe, limity odnawialne, pożyczki ratalne i inne produkty niehipoteczne. Również występuje jako:

• niezależny – reprezentujący interes klienta wobec różnych kredytodawców,
• powiązany – działający wyłącznie w imieniu jednego podmiotu (banku, SKOK-u lub firmy pożyczkowej).

Agent pośrednika to osoba fizyczna lub przedsiębiorca działający w imieniu i na rzecz pośrednika głównego. Obowiązek jego zgłoszenia do rejestru KNF leży po stronie pośrednika, z którym agent współpracuje.

Publiczny rejestr KNF jest dostępny online: https://rpkip.knf.gov.pl

Jakie są różnice w wymaganiach między pośrednikami hipotecznymi a konsumenckimi?

Pośrednik kredytu hipotecznego musi:

• zdać egzamin zawodowy KNF (dotyczy pośredników niezależnych),
• spełniać wymogi niekaralności i odpowiednich kompetencji (KNF weryfikuje kwalifikacje zawodowe),
• zawrzeć obowiązkowe ubezpieczenie OC,
• zgłosić agentów przed rozpoczęciem ich działalności,
• aktualizować dane w rejestrze na bieżąco.

Pośrednik kredytu konsumenckiego również musi być wpisany do rejestru KNF, ale nie ma obowiązku zdawania egzaminu. Weryfikacja kompetencji nie jest obowiązkowa, ale jest zalecana jako element dobrych praktyk. Wymagane jest także OC oraz spełnienie wymogów formalnych dotyczących niekaralności i zgłaszania agentów.

Warto pamiętać, że agent kredytu hipotecznego nie może udzielać doradztwa – może jedynie przekazywać informacje w imieniu pośrednika.

Jakie są sankcje za brak wpisu do rejestru?

Działalność pośrednictwa kredytowego bez wpisu do rejestru KNF stanowi naruszenie ustawy. Zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym oraz art. 59g ustawy o kredycie konsumenckim, pośrednikowi grozi:

• grzywna do 500 000 zł, a w przypadku osób fizycznych także kara ograniczenia wolności,
• utrata prawa do wynagrodzenia – kredytodawcy nie mogą wypłacać prowizji niewpisanym pośrednikom,
• nakaz zaprzestania działalności wydany przez KNF, a także blokada możliwości dalszej współpracy z instytucjami finansowymi.

Co ważne, odpowiedzialność grozi także pośrednikom, którzy korzystają z usług agentów niezgłoszonych do rejestru.

Najważniejsze dobre praktyki pośrednika

1. Regularnie weryfikuj swój status w rejestrze KNF, zwłaszcza przy zmianie danych, zakończeniu współpracy lub dodaniu nowych agentów.
2. Zadbaj o kompletność dokumentacji – ważne ubezpieczenie OC, aktualne umowy agencyjne, brak wpisów w KRS lub rejestrze karnym.
3. Nigdy nie pozwalaj agentowi działać przed jego zgłoszeniem do KNF – rozpoczęcie współpracy „od zaraz” może skończyć się sankcją.
4. Zapewnij szkolenia produktowe i prawne – osoby kontaktujące się z klientem muszą rozumieć ryzyko, koszty i konstrukcję produktów finansowych.
5. Stosuj wzory umów i dokumentacji zgodne z ustawą – nieaktualne lub niepełne formularze mogą skutkować naruszeniem obowiązków informacyjnych.

Podsumowanie

Wpis do rejestru KNF to nie tylko formalność, ale warunek legalnego prowadzenia działalności pośrednictwa kredytowego. Brak wpisu oznacza nie tylko wysokie sankcje finansowe, ale też realne ryzyko utraty prowizji i reputacji. Zarówno w kredytach hipotecznych, jak i konsumenckich – pośrednik musi świadomie zarządzać statusem rejestrowym, współpracą z agentami i przestrzeganiem wymogów prawnych.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym (Dz.U. 2023 poz. 2193)
• Ustawa z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2022 poz. 246)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 maja 2017 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia OC pośredników
• Rejestr KNF: https://rpkip.knf.gov.pl