Obowiązki pośrednika wg ustawy o usługach płatniczych – czy nadal są aktualne?

Działalność pośrednika finansowego to nie tylko kredyty konsumenckie i hipoteczne. W wielu przypadkach pośrednicy oferują także usługi płatnicze – np. prowadzenie rachunków płatniczych, przekazy pieniężne, terminale płatnicze, dostęp do rachunków bankowych klienta w ramach otwartej bankowości (AIS, PIS). W tym kontekście kluczowa jest ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. 2023 poz. 2235) – fundament prawny dla sektora płatniczego w Polsce.

Mimo że ustawa ma już ponad dekadę, jej obowiązki wobec pośredników są nadal aktualne i egzekwowane przez KNF, a po nowelizacjach związanych z PSD2 – jeszcze bardziej wymagające. Co to oznacza dla pośrednika?

Kim jest pośrednik usług płatniczych?

Pośrednikiem w rozumieniu ustawy jest agent instytucji płatniczej – osoba fizyczna lub firma, która pośredniczy w oferowaniu lub wykonywaniu usług płatniczych na rzecz instytucji płatniczej, małej instytucji płatniczej (MIP) lub krajowej instytucji pieniądza elektronicznego (IP/KIP).

Typowe przypadki, w których pośrednik finansowy może podpadać pod regulacje UUP:

• udostępnianie bramek płatniczych klientom końcowym,
• sprzedaż terminali i rozliczanie transakcji kartowych (np. w punktach handlowych),
• oferowanie usług open banking (dostęp do kont, inicjowanie płatności),
• zbieranie płatności dla podmiotów trzecich.

Obowiązki pośrednika wg UUP

1. Wpis do rejestru agentów usług płatniczych (RAIP)

Agent musi być wpisany do publicznego rejestru prowadzonego przez KNF. Obowiązek zgłoszenia spoczywa na instytucji płatniczej, która z agentem współpracuje.

Rejestr: https://rpu.knf.gov.pl

Brak wpisu = działalność nielegalna.

2. Weryfikacja niekaralności i reputacji

Ustawa wymaga, aby agent i osoby go reprezentujące:

• nie były karane za przestępstwa finansowe, skarbowe, gospodarcze, przeciwko wiarygodności dokumentów i obrotowi pieniężnemu,
• posiadały odpowiednią reputację i wiedzę w zakresie oferowanych usług.

KNF wymaga oświadczeń i dokumentów przy zgłoszeniu agenta.

3. Szkolenie i nadzór

Instytucja płatnicza musi zapewnić agentowi:

• odpowiednie szkolenie wstępne i okresowe,
• system nadzoru wewnętrznego, który weryfikuje zgodność działań agenta z przepisami ustawy i regulaminami.

W praktyce: Każdy agent musi potwierdzić znajomość procedur AML, zasad reklamacji, obsługi danych osobowych i odpowiedzialności wobec klienta.

4. Obowiązek informacyjny wobec klienta

Agent musi:

• działać w imieniu i na rzecz konkretnej instytucji płatniczej,
• wyraźnie informować klienta, kto jest dostawcą usługi (np. „działamy jako agent XYZ Sp. z o.o. – krajowej instytucji płatniczej z siedzibą w Warszawie”).

Zakazane jest wywoływanie wrażenia, że to agent samodzielnie oferuje lub gwarantuje usługi płatnicze.

5. Zasady odpowiedzialności

Zgodnie z art. 75 ust. 4 UUP:

„Instytucja płatnicza ponosi odpowiedzialność za działania agenta jak za działania własne”.

Oznacza to, że błędy agenta (np. naruszenia AML, błędna obsługa reklamacji) mogą skutkować sankcjami wobec instytucji nadrzędnej – dlatego wymaga się ścisłej kontroli działań pośredników.

Czy te przepisy nadal są aktualne?

Tak – i to bardziej niż kiedykolwiek. Po wejściu w życie dyrektywy PSD2 oraz krajowych nowelizacji, rynek usług płatniczych stał się jednym z najściślej regulowanych obszarów usług finansowych. Co więcej:

• KNF regularnie wzywa instytucje do raportowania współpracy z agentami,
• w 2024 r. pojawiły się dodatkowe kontrole związane z działalnością MIP i KIP,
• planowana nowelizacja w związku z PSD3 (od 2025 r.) jeszcze bardziej rozszerzy zakres obowiązków.

Dobre praktyki dla pośrednika

1. Zweryfikuj, czy Twoja działalność podlega pod ustawę o usługach płatniczych – zwłaszcza jeśli oferujesz terminale, bramki płatnicze lub integrujesz płatności online.
2. Działaj wyłącznie jako wpisany agent – bez tego grożą sankcje (w tym kara finansowa i zakaz działalności).
3. Współpracuj tylko z licencjonowanymi instytucjami – każda MIP lub KIP musi być zarejestrowana w KNF.
4. Dbaj o transparentność komunikacji z klientem – jasno określaj, kto odpowiada za usługę.
5. Regularnie aktualizuj swoją wiedzę i uczestnicz w szkoleniach – dokumentuj to na potrzeby audytów.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. 2023 poz. 2235),
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 września 2020 r. w sprawie nadzoru nad instytucjami płatniczymi i agentami,
• Komunikaty KNF i stanowiska w sprawie agentów MIP i KIP.