Paszportowanie usług finansowych w UE – czy możesz działać poza Polską?

W dobie coraz silniej zintegrowanego rynku europejskiego wielu pośredników kredytowych rozważa ekspansję działalności poza granice Polski. Pojęcie „paszportowania usług finansowych” brzmi obiecująco, ale budzi też szereg pytań. Czy polski pośrednik może legalnie działać np. w Niemczech czy Czechach? Jakie warunki należy spełnić? I czy każdy typ pośrednictwa podlega tym samym zasadom?

Czym jest paszportowanie?

Paszportowanie to mechanizm jednolitego rynku UE, pozwalający instytucjom finansowym posiadającym zezwolenie w jednym państwie członkowskim na świadczenie usług w pozostałych krajach UE lub EOG, bez konieczności uzyskiwania nowego zezwolenia.

Paszportowanie:

• może dotyczyć działalności transgranicznej (zdalnej) lub
• fizycznego otwarcia oddziału w innym kraju członkowskim.

Czy pośrednik kredytowy może korzystać z paszportu?

Kredyt hipoteczny – TAK, ale pod warunkiem:

Na mocy Dyrektywy MCD (2014/17/UE) oraz ustawy z 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym, pośrednik kredytu hipotecznego może paszportować swoją działalność, jeśli:

• jest zarejestrowany w KNF jako pośrednik (nie jako agent),
• spełnia wszystkie warunki formalne (OC zawodowe, egzamin, reputacja),
• zgłosi zamiar paszportowania do KNF, wskazując państwo, zakres i formę działalności.

KNF przekazuje informacje do nadzoru państwa docelowego – i po ich akceptacji pośrednik może rozpocząć działalność.

Kredyt konsumencki – NIE wprost

W przypadku kredytów konsumenckich (na gruncie Dyrektywy 2008/48/WE i ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim) brak jest analogicznego systemu paszportowania. Pośrednik musi spełnić lokalne wymogi kraju, w którym chce działać – często oznacza to konieczność rejestracji w lokalnym rejestrze, a niekiedy także posiadania lokalnej licencji.

Praktyczne kroki dla pośrednika hipotecznego:

1. Zgłoszenie do KNF zamiaru paszportowania – formularz znajdziesz na stronie KNF.
2. Określenie państw docelowych i zakresu usług (np. doradztwo, pośrednictwo).
3. Zawarcie umowy z instytucją finansową działającą w kraju docelowym, jeśli działasz jako pośrednik powiązany.
4. Sprawdzenie wymogów językowych, lokalnych przepisów ochrony konsumenta i procedur AML – regulacje krajowe mogą różnić się w szczegółach.
5. Utrzymywanie aktualnego OC zawodowego, obejmującego działalność transgraniczną.

Co grozi za świadczenie usług bez zgłoszenia?

Działalność bez zgłoszenia paszportowego może zostać uznana za nielegalne świadczenie usług finansowych w danym państwie. To grozi:

• sankcjami administracyjnymi i karami finansowymi ze strony lokalnych regulatorów,
• odpowiedzialnością cywilną za wprowadzenie klienta w błąd,
• a nawet – w niektórych jurysdykcjach – postępowaniem karnym.

Gdzie najłatwiej działać?

Polscy pośrednicy hipoteczni najczęściej rozszerzają działalność na:

• Niemcy,
• Czechy,
• Irlandię,
• Holandię,
• Skandynawię.

Warto wiedzieć, że każde państwo członkowskie ma prawo wprowadzać dodatkowe wymogi (np. rejestracje, lokalne testy zgodności, wymogi językowe), nawet jeśli działalność została paszportowana z innego kraju UE.

Dokumenty źródłowe:

• Dyrektywa 2014/17/UE (MCD)
• Dyrektywa 2008/48/WE
• Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym (Dz.U. 2023 poz. 2193)
• Strona informacyjna KNF nt. paszportowania: https://www.knf.gov.pl

Podsumowanie

Paszportowanie to realna szansa na rozwój międzynarodowy, ale tylko dla pośredników hipotecznych zarejestrowanych w KNF. W przypadku kredytów konsumenckich – ekspansja zagraniczna wymaga dostosowania się do prawa lokalnego. W obu przypadkach obowiązuje zasada: najpierw zgłoszenie, potem działalność.

Świadome wejście na rynki UE to szansa na budowanie przewagi konkurencyjnej – pod warunkiem, że robisz to zgodnie z literą prawa.